Chaczapuri

Strona glówna

Gruzinski zapiekany placek z serem. Występuje w kilku różniących się od siebie wariantach, m.in. z serem i jajkiem. Jedno z tradycyjnych dań kuchni kaukaskiej.

Historia

Chaczapuri (gruz. ხაჭაპური) oznacza dosłownie „chleb z twarogiem”. Historia słynnego placka wiąże się z legendarną Kolchidą Kaukaską, czyli dzisiejszym regionem Imeretii na zachodzie Gruzji (więcej o dziejach regionu pisałem tutaj). Nie jest jasne, kto i kiedy dokładnie wymyślił przepis na chaczapuri, ale istnieje na ten temat kilka legend. Jedna z nich mówi, że placek przygotował Chacza ze Swanetii – danie miało zyskać gigantyczną popularność i przetrwać, na cześć twórcy, pod jego nazwiskiem. Drugi z mitów głosi, że chaczapuri ma związek z przedchrześcijańskimi kultami religijnymi, ponieważ placek ten, podobnie jak lobiani (raczuli chaczapuri) i kubdari (swanuri chaczapuri), przypomina kształtem słońce. Najbardziej wiarygodna teoria odnosi się do kwestii językowych: chaczo (ხაჭო) to po gruzińsku „twaróg” (stosowany w chaczapuri starty biały ser imeretyński, czyli imeruli, przypomina konsystencją twaróg), a puri (პური) to „chleb” – w połączeniu otrzymujemy wspomniany wyżej „chleb z twarogiem”.

Podawanie

Chaczapuri z serem jest na Kaukazie, podobnie jak chleb, podawane do wszystkiego, do każdej potrawy, sałatki i zupy. Chaczapuri można też jeść bez dodatków, jako przekąskę. Chaczapuri pozwala więc na sporą dowolność komponowania posiłku. Warto jednak wiedzieć, że w Gruzji istnieją niepisane zasady stołowania się na tradycyjnych gruzińskich biesiadach (suprach) czy w restauracjach. Jeżeli przy stole siedzą sami mężczyźni, to zamawia się chinkali, szaszłyki, kababi, sałatkę gruzińską (pomidory, ogórki, cebula, kolendra), wódkę lub piwo – bez chaczapuri. Należy podkreślić, że jest to taki typowy zestaw pod spotkanie z alkoholem. Jeśli natomiast spotkanie jest w mieszanym towarzystwie (mężczyzn, kobiety i dzieci), to na gruzińskim stole musi się pojawić tradycyjne imeretyńskie chaczapuri. Trzecia opcja spotkania to same panie, które obowiązkowo zamówią chaczapuri i sałatkę np. gruzińską, cezar (z kurczakiem) albo pchali, czyli kulki warzywne z buraków, szpinaku i orzechów włoskich (zwanych w Gruzji greckimi). Z kolei w niektórych restauracjach gruzińskich w Polsce do chaczapuri podaje się sosy: czosnkowy, adżika lub pomidorowy (sacebelo). Jeśli chodzi o alkohol do chaczapuri, to nie bardzo jest jak go dobrać. Chaczapuri to przekąska podawana przed innymi potrawami, ale obecna na stole przez cały czas trwania każdej biesiady, czy to w domu, czy w restauracji. Nie stanowi więc ona typowego dania „obiadowego”. Do chaczapuri z serem najlepiej pasuje zwykły sok owocowy, ale nie będzie dużym faux pas, jeżeli uraczymy się lampką świeżego, lekkiego, białego wina. Po chaczapuri adżarskim z kolei raczej nie będziemy już w stanie niczego więcej zjeść ani wypić.

Ciekawostki

Khachapuri jest tak popularnym daniem na Kaukazie, że ekonomiści stworzyli „Indeks Khachapuri” (bliźniaczy do Big Mac Index). Dzięki temu wskaźnikowi monitorują inflację śledząc produkcję i spożycie głównych składników: mąki, sera, masła, jajek, mleka i drożdży.

88% Gruzinów woli gruziński placek od pizzy.

Prawie wszystkie regiony Gruzji mają własną odmianę khachapuri.

Według Gruzinów możesz odgadnąć po wypieku charakter piekarza, bo chaczapuri to zwierciadło emocji.

Na nazwę chaczapuri składają się dwa wyrazy. Pierwszy to „xaco” (twaróg) i puri (chleb). Istnieje także teoria, że pierwszy człon pochodzi od imienia piekarza, który opracował ten placek. Miał nazywać się Xaca (Chacza).

Khachapuri to nie jest danie dla osób na diecie. Wartość odżywcza gruzińskiego placka to bagatela 1390 kJ (332 kcal) w 100 gramach.